Wentylacja grawitacyjna w domu

Wentylacja grawitacyjna w domu jednorodzinnym

Co to jest wentylacja grawitacyjna ?
Wentylacja naturalna (ruch powietrza) wywoływana jest najczęściej na skutek różnicy gęstości powietrza ciepłego i chłodnego, i związaną z tym różnicą ciśnień występująca na zewnątrz i wewnątrz budynku. Mówimy wówczas o wentylacji grawitacyjnej.
Wentylacja naturalna domu może się też odbywać przez przewietrzanie pomieszczeń budynku. Najczęściej z tego sposobu korzystamy w okresach letnich, kiedy wentylacja grawitacyjna nie działa.
W domach budowanych tradycyjnie do wymiany powietrza służy najczęściej wentylacja naturalna - czyli grawitacyjna i przewietrzanie. Nawiew i wywiew powietrza zachodzi w sposób naturalny i wynika z różnicy jego gęstości powietrza ciepłego i chłodnego. Zimne, gęstsze powietrze zewnętrzne napływa do pomieszczeń domu przez nawiewniki zazwyczaj w dolnej części ścian, w oknach lub drzwiach i wypiera rzadsze, ciepłe ale zużyte powietrze, które z kolei wypływa z przestrzeni domu pionowymi kanałami wentylacyjnymi w kominie ponad dach do atmosfery. Kominy te wykonuje się najczęściej jako murowane z kanałami lub systemowe, rzadziej metalowe. Elementami węzłowymi komina są wloty i wyloty powietrza. Nawiew powietrza świeżego odbywa się poprzez dodatkowe nawiewniki (nawietrzaki) w ramach okiennych, a czasami w ścianach zewnętrznych.

Wentylacja grawitacyjna w domach

Dachy domów tradycyjnych pełne są kominów i wywietrzaków wentylacji grawitacyjnej. Wiąże się to zawsze z wieloma pracami dachowymi, związanymi z obróbką i wykończeniem elementów dachowych.

Czy wentylacja grawitacyjna jest tania ?

Wydaje się, że tak, ale to tylko pozory.
Jakie są więc koszty wentylacji grawitacyjnej w domu ?
Jesteśmy do niej tak przyzwyczajeni i przywiązani, że jej prawie nie zauważamy, a niektórzy będą nawet sądzić, że tak - jest bardzo tania, albo nic nie kosztuje. Jest to jednak błąd, wynikający najczęściej stąd, że jest to często nie wyodrębniany w kosztorysach wydatek. Murujemy ściany, w których są kominy wentylacyjne, a koszty tych kominów, o ile w ogóle są w kosztorycie, to ukryte są najczęściej w koszcie ścian - i najczęściej nie pokazuje się ich oddzielnie w kosztorysach.
A kominy wentylacyjne w budowanych domach, to jest przede wszystkim wywiew zużytego powietrza.
Można spotkać też wiele opinii, że koszty wentylacji grawitacyjnej, to koszty wykonania kominów wentylacyjnych. Jest to jednak błędne i bardzo uproszczone podejście, które pomija wiele kosztów dodatkowych towarzyszących kominom, których się nie dostrzega i często pomija w kosztorysach.
Z kominami wentylacyjnymi związane są koszty przejścia przez stropy i dach, co wiąże się ze zmianami i wzmocnieniami w konstrukcji stropowej i dachowej (tzw. wymiany), z dodatkowymi obróbkami blacharskimi, kratkami, wywietrzakami dachowymi, nasadami poprawiającymi ciąg w kominie, a to wszystko przecież też kosztuje.
Im więcej takich elementów na dachu, tym koszty będą wyższe. W kosztorysie domu zazwyczaj nie zobaczycie oddzielnie tych wydatków. Dobrze jeśli w ogóle są i są gdzieś ukryte, ale najczęściej nie ma ich w ogóle. Dziwicie się potem pod koniec budowy, że pieniążki szybko wyciekają i się kończą, a do końca budowy jeszcze daleko.

Wentylacja potrzebuje również nawiewu.
Dawniej, gdy okna były nieszczelne, sprawa nawiewu powietrza rozwiązywała się "sama". Dzisiaj już się tak nie da. Przy szczelnych oknach muszą być nawietrzaki ścienne, nawiewniki okienne (zwykłe lub higrosterowane) - a to kosztuje, i w materiałach, i w pracach montażowych.
Dodajcie sobie jeszcze do tego dodatkowe wentylatorki w łazience i w WC, bo przecież wentylacja grawitacyjna poza sezonem grzewczym nie działa - taka jest jej uroda. A korzystać z tych pomieszczeń trzeba i wentylować je trzeba, więc ratujemy się dodatkowymi kanałami i wentylatorkami. Wszystkie te dodatkowe elementy związane z wentylacją naturalną, którą musimy wspomagać na różne sposoby, kosztują.
Takich "drobnych" wydatków uzbiera się w trakcie budowy domu dużo i potem dziwimy się dlaczego zabrakło nam w budżecie kasy na wykończenie domu.

Zanim przejdziemy do dalszych spraw związanych z wentylacją domu, zastanówmy się, czy na pewno wentylacja grawitacyjna jest taka tania i czy nic nie kosztuje ?

Większości z tych kosztów, w przypadku budowy domu z wentylacją mechaniczną, można spokojnie uniknąć. A jeśli od początku planujemy dom z wentylacją mechaniczną, to wiele wyżej wskazanych elementów budynku można wyeliminować już na etapie projektowania, obniżając istotnie koszty budowy.

Nowoczesne okna - lepsza jakość, ale i poważny problem wentylacyjny

Dawniej nawiewników w oknach nie było, a całość wentylacji działała i to całkiem dobrze. Nawiew powietrza odbywał się przez okna i drzwi, których szczelność była na niskim poziomie, co pod względem wentylacyjnym było korzystne.
Produkowane dzisiaj okna są bardzo szczelne, a z tego wynikają też problemy.
Wstawienie okien nowoczesnych o wysokiej szczelności powoduje, że wentylacja grawitacyjna bez tych nieszczelności okien przestaje pracować w sposób prawidłowy. W takich oknach dopływ powietrza z zewnątrz jest znacznie ograniczony lub nawet niemożliwy, a to zazwyczaj wiąże się z bardzo poważnymi konsekwencjami w postaci zawilgocenia pomieszczeń, ścian, izolacji, a także powstawanie pleśni, grzybów i nieprzyjemnych zapachów powodujących kłopoty zdrowotne mieszkańców. Stosowanie takich okien prowadzi najczęściej do zanikania naturalnej wentylacji i jest przyczyną wielu związanych z tym problemów eksploatacyjnych i zdrowotnych. Chcąc zaradzić sytuacji obecnie stosuje się więc często dodatkowe nawiewniki w oknach, żeby je trochę "rozszczelnić", bo generalnie okna przy wentylacji naturalnej powinny być w pewnym stopniu nieszczelne. Niesie to oczywiście za sobą dodatkowe koszty, które musi ponieść Inwestor - nabywca takich okien. Najpierw płacimy więcej za lepsze, dokładniejsze i szczelniejsze okna, a potem płacimy za ich rozszczelnienie dla właściwego funkcjonowania wentylacji. Tego problemu nie ma przy wentylacji mechanicznej - tam im szczelniejsze okna, tym lepiej.

Warunki funkcjonowania wentylacji grawitacyjnej

Wentylacja grawitacyjna ma też pewien istotny mankament - aby działała, musi być różnica temperatur wewnątrz domu i na zewnątrz.
Wentylacja grawitacyjna działa najlepiej, kiedy temperatura powietrza zewnętrznego wynosi poniżej 12°C. Dlatego właśnie najlepszym czasem jeżeli chodzi o funkcjonowanie wentylacji grawitacyjnej jest okresie zimowy.
W lecie, gdy różnica ta jest niewielka lub na zewnątrz jest cieplej niż w domu, wentylacja grawitacyjna przestaje działać. Ratujemy się wtedy otwierając okna, robiąc przewiewy i wietrząc pomieszczenia. Ale jeśli nie ma ruchu powietrza (wiatru) to i wtedy otwieranie okien mało pomaga. A w czasie dokuczliwych upałów otwieranie okien wcale nie poprawia klimatu w domu. Mankamentem otwierania okien są przeciągi oraz gromadzenie się owadów - takich jak muchy, komary, osy ... , a w czasie dokuczliwych upałów intensywnie wprowadzamy też do wnętrza budynku gorące powietrze, co dodatkowo pogarsza wewnętrzny klimat.

I jeszcze jeden istotny element tej wentylacji - wylot powietrza zużytego musi znajdować się wyżej niż wlot świeżego. Im większa jest ta różnica w wysokości, tym wentylacja lepiej funkcjonuje. Dla sprawnego działania różnica wysokości powinna wynosić co najmniej 3m. Jak widzimy jest to prosty i tani sposób wentylacji domu - działa bezgłośnie i nie wymaga zasilania energią elektryczną. W wielu sytuacjach jest jednak nieskuteczna.
Żeby poprawić działanie wentylacji grawitacyjnej stosuje się czasem dodatkowe elementy wspomagające takie jak: nawietrzaki w ścianach, czy nawiewniki w oknach (dodatkowy koszt okna). Stosujemy też dodatkowo wentylatory wyciągowe z pomieszczeń takich jak, WC, łazienki, pralnie ... oraz okapy kuchenne z wyciągami mechanicznymi, które jedynie usuwają zużyte powietrze.
Największym jej mankamentem - istotnym z punktu widzenia energooszczędności - jest jednak to, że w okresie jesienno zimowym powoduje duże straty ciepła, gdyż wyrzucane powietrze jest ciepłe - wraz z powietrzem "wyrzucamy" wytworzone wewnątrz ciepło poza budynek, a to jest czysta strata.